Η κατανόηση του γραπτού λόγου αποτελεί αδιαμφισβήτητα μια πολύπλοκη διαδικασία στην οποία εμπλέκονται το κείμενο και ο αναγνώστης. Το κείμενο περιέχει πληροφορίες που πρέπει να γίνουν κατανοητές από τον αναγνώστη, ο οποίος χρησιμοποιώντας τις δεξιότητες του αλλά και την εμπειρία του καλείται να αλληλεπιδράσει με το κείμενο. Η κατανόηση του γραπτού λόγου σύμφωνα με τον Browne δεν αποτελεί μόνο μία απλή αποκωδικοποίηση γραμμάτων σε μια σελίδα αλλά και μία αναζήτηση για νόημα, η οποία απαιτεί την ενεργή συμμετοχή του αναγνώστη (Browne, 2002:7).
Η κατανόηση του γραπτού λόγου βασίζεται στην ανάγνωση και κατανόηση των λέξεων που απαρτίζουν ένα κείμενο. Αποτελεί δηλαδή στόχο της ανάγνωσης και είναι μια διαδικασία πρόσληψης και αξιοποίησης του σημασιολογικού περιεχομένου του κειμένου που ακούει ή διαβάζει κάποιος. Οι ικανοί αναγνώστες δύνανται να αναγνωρίσουν γρήγορα τις λέξεις, χωρίς ιδιαίτερη σκέψη, ενεργοποιώντας αυτόματα το νόημα των λέξεων που διαβάζουν και συνθέτοντας έτσι το νόημα των προτάσεων και των παραγράφων του κειμένου. Οι λιγότερο ικανοί αναγνώστες αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κατανόηση, οι οποίες αυξάνονται όταν οι λέξεις και οι προτάσεις γίνονται πιο πολύπλοκες και όταν το θέμα του κειμένου γίνεται πιο εξειδικευμένο.
Οι δυσκολίες στην αναγνωστική κατανόηση σύμφωνα με τον Πόρποδα αναφέρονται συνήθως σε δύο τομείς: στην κατανόηση μεμονωμένων λέξεων και στην κατανόηση του νοήματος κειμένων. Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες λόγω των δυσκολιών που παρουσιάζουν σε βασικές δεξιότητες, όπως τη συγκέντρωση, το λεξιλόγιο, τη μνήμη κλπ., αλλά και την έλλειψη γνώσεων μεταγνωστικών στρατηγικών, δυσκολεύονται να δομήσουν νοητικές αναπαραστάσεις για ένα κείμενο.
Τα προβλήματα που σχετίζονται με την ανάγνωση και την κατανόηση κειμένου μπορούν να εκτιμηθούν και να αξιολογηθούν με φωναχτή ανάγνωση προτάσεων, παραγράφων, κειμένων, ανάλογα με το αναγνωστικό επίπεδο του παιδιού. Στη συνέχεια με σιωπηλή ανάγνωση και τέλος με ακρόαση άγνωστου κειμένου προσαρμοσμένο στο γνωστικό επίπεδο του παιδιού.
Οι διδακτικές προσεγγίσεις αντιμετώπισης μαθησιακών δυσκολιών στην ανάγνωση και κατανόηση κειμένου βασίζονται στην ενίσχυση, μέσω αποτελεσματικών μεθόδων, αρχικά βασικών δεξιοτήτων όπως η ανάπτυξη του λεξιλογίου, η επανάληψη της ανάγνωσης ενός κειμένου, η προφορική του απόδοση, η εύρεση λέξεων-κλειδιών. Επίσης σημαντική τεχνική αποτελεί η γραφή μιας δικής τους ιστορίας αφού διαβάσουν το κείμενο και η επανασύνδεση των προτάσεων της ώστε να προκύψει ξανά το κείμενο. Τέλος, η τροποποίηση του κειμένου αλλά και η χρήση υλικών διαφορετικού επιπέδου αναγνωστικής ικανότητας (έντυπα, φυλλάδια, παραμύθια, ιστορίες) αποτελούν σε πρώτο επίπεδο σημαντικές μεθόδους ενίσχυσης των βασικών δεξιοτήτων του παιδιού.
Προκοπούλου Νανά Ειδική Παιδαγωγός