- Μιλήστε στο παιδί γραμματικά σωστά, αποφεύγοντας μωρουδιακή ομιλία (άτα, μαμ, νάνι κ.λπ.).
- Χρησιμοποιήστε σχετικά σύντομες φράσεις χωρίς μεγάλο εύρος και περιττές λεπτομέρειες (παράδειγμα: “Σκεφτόμουν σήμερα, αν θες κι εσύ, να πάμε μία βόλτα κάπου όμορφα” vs “Πάμε βόλτα στο πάρκο;”)
- Χρησιμοποιήστε κλειστού τύπου ερωτήσεις για να δώσετε έναυσμα στο παιδί να χρησιμοποιήσει στοχευμένα το «ναι» και το «όχι» (σε περίπτωση που δεν το κάνει ήδη).
- Χρησιμοποιήστε τα διλήμματα για να δώσετε ευκαιρία στο παιδί να χρησιμοποιήσει ουσιαστικά αντί αντωνυμιών (παράδειγμα: «θέλεις μήλο ή μπανάνα;»).
- Αν το παιδί επιμένει να δείχνει αυτό που θέλει, χωρίς να το κατονομάζει, δώστε την εντύπωση ότι καταλάβατε λάθος (παράδειγμα: αν το παιδί δείχνει το μπουφάν, και δίπλα από το επιθυμητό αντικείμενο βρίσκεται ο σκούφος, πείτε «θέλεις το σκούφο; […] Τί θέλεις;»). Μην γίνετε πιεστικοί, όμως. Αν μετά από 2-3 παροτρύνσεις δεν απαντήσει, πιθανότατα νιώθει ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτό που ζητάτε.
- Παίξτε με το παιδί κοινωνικής φύσεως παιχνίδια (κούκου-τσα ή κρυφτό, αεροπλανάκι, αγκαλιές) και συνοδεύστε τα από ήχους ή μικρές λέξεις. Ενώ το παιδί απολαμβάνει το παιχνίδι, κάντε μία παύση ώστε να του δώσετε ευκαιρία να ζητήσει συνέχεια του παιχνιδιού, επαναλαμβάνοντας τον ήχο ή τη λέξη που παράξατε προηγουμένως. Μπορείτε να ρωτήσετε «Θέλεις πάλι;» και αν δεν απαντήσει λεκτικά, να δώσετε και απάντηση μόνοι σας «Πάλι, μπαμπά/μαμά – Θέλω πάλι!». Με τον τρόπο αυτό καθοδηγείτε για μελλοντική έκφραση.
- Δώστε ευκαιρίες στο παιδί να μιλήσει. Όταν το ρωτάτε κάτι (για παράδειγμα «θα κάνεις μπάνιο;»), αναμένετε απάντηση από το παιδί πριν προχωρήσετε τη διαδικασία.
- Περιγράψτε αντικείμενα, χρώματα, πρόσωπα και οτιδήποτε βλέπετε μπροστά σας κατά τη διάρκεια μίας βόλτας.
- Διαβάστε παραμύθια!!! Ακόμα κι αν δεν φαίνεται άμεσα, το παιδί προσλαμβάνει λεξιλόγιο και πληροφορίες για τη σωστή δομή του λόγου. Ισχύει το ίδιο και για παιδικά τραγούδια (προτιμήστε χωρίς οθόνη και τυχόν κινήσεις και χορευτικά που το συνοδεύουν, προτιμήστε να τα κάνετε εσείς με το παιδί).
- Συσχετίστε καταστάσεις της καθημερινής ζωής με τα παραμύθια που διαβάζετε.
- Παίξτε με τα ζωάκια, πείτε τις φωνές τους, φτιάξτε παζλ, πύργους με τουβλάκια, πείτε τα χρώματα, τα σχήματα. Δώστε ευκαιρία στο παιδί να τα βρει και μόνο του. Παράδειγμα: «Ψάχνω την αγελάδα, πού είναι; […] Ααα! Εκεί ήταν; […] Πώς κάνει η αγελάδα; Μήπως κάνει νιάου; […] Και πώς κάνει;;». Μαγειρέψτε στην κουζίνα μαζί ή και με τα πλαστικά τρόφιμα/παιχνίδια του παιδιού λέγοντας τί υλικά χρησιμοποιείτε, τι τα κάνετε (κόβω, ανακατεύω, βάζω κ.λπ.).
- Κρατήστε ισορροπία μεταξύ επιβράβευσης λεκτικής προσπάθειας και διόρθωσης. Επιβραβεύστε, λοιπόν, την προσπάθεια του παιδιού, λέγοντας, για παράδειγμα: «Ναι, το βρήκες είναι μπανάνα!» (αντί να πείτε «δε λέμε μπα, λέμε μπανάνα. Πες κι εσύ, ΜΠΑ ΝΑ ΝΑ»). Με τον τρόπο αυτό ενθαρρύνετε το παιδί για την προσπάθεια, του δίνετε feedback για τη σωστή εκδοχή, όμως δεν το ματαιώνετε!
- Αν το παιδί πει πιο σωστά (ή και ολόσωστα) μία λέξη που στο παρελθόν δεν έλεγε καθόλου (ή την έλεγε πολύ διαφορετικά), ο ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟΣ σας να είναι έκδηλος!!! Πάντα εμμένοντας στο πόσο ωραία είπε τη λέξη και όχι πόσο λάθος την έλεγε παλαιότερα.
- Καθώς διαβάζετε παραμύθια ή λέτε τραγούδια σταματήστε την αφήγηση σε λέξεις-κλειδιά δίνοντας ευκαιρία στο παιδί να τις πει. Μπορείτε να δείχνετε παράλληλα το αντικείμενο-στόχο στην εικόνα.
- Επεκτείνετε μεμονωμένες λέξεις του παιδιού, κάνοντάς τες φράσεις (παράδειγμα: αν πει «μπάλα» πείτε «ναι, είναι μία μεγάλη μπάλα!»).
- Δείξτε οικογενειακές φωτογραφίες στο παιδί, ρωτώντας το «Ποια είναι αυτή; Τι κάνει […] Ναι, η μαμά κοιμάται!».
- Περιγράψτε τί κάνετε καθώς κυλάει η καθημερινότητα. Θα βοηθήσει να γενικευθεί το νόημα λέξεων που χρησιμοποιούνται σε διαφορετικά πλαίσια (πλένω δόντια, πλένω ρούχα, πλένω πιάτα»).
- Ζητήστε από το παιδί να σας βοηθήσει σε καθημερινές δραστηριότητες (παράδειγμα: άπλωμα ρούχων) ζητώντας από αυτό να κάνει συγκεκριμένα πράγματα (παράδειγμα: «δώσε μου την κάλτσα») και κάνοντάς του ερωτήσεις (παράδειγμα: «τί έπεσε κάτω;»).
- Ρωτήστε το παιδί για την καθημερινότητά του. Αρχικά με ερωτήσεις που απαιτούν συγκεκριμένη απάντηση/κλειστού τύπου (παράδειγμα: «Έπαιξες με τη μαμά σήμερα; Τι παίξατε;») κι έπειτα με ερωτήσεις πιο αφηρημένες/γενικές (παράδειγμα: «Πώς περάσατε σήμερα με τη μαμά; […] ήταν ωραιά;»).
- Επιδιώξτε συναναστροφή με συνομήλικα παιδιά είτε πηγαίνοντας στο σχολείο, είτε στην παιδική χαρά, είτε συναντώντας φιλικά πρόσωπα που έχουν παιδιά.